بازار صادراتی روسیه برای محصولات ایرانی در ۲۰۲۵

بازار صادراتی روسیه در سال ۲۰۲۵: فرصت و چالش برای محصولات ایرانی

در شرایطی که روابط تجاری روسیه و ایران در سال‌های اخیر به‌ویژه پس از امضای معاهده همکاری جامع ایران–روسیه (که در ژانویه ۲۰۲۵ به امضا رسید) گسترش یافته است، بازار صادراتی روسیه به‌عنوان یکی از مقصدهای مهم برای کالاهای ایرانی مطرح می‌شود.  در این مقاله، با تمرکز بر «بازار صادراتی روسیه»، به تحلیل فرصت‌ها، مزایا، چالش‌ها و راهکارهایی می‌پردازیم که صادرکنندگان ایرانی برای حضور موفق در این بازار باید به‌دقت در نظر بگیرند.

۱. چشم‌انداز کلی بازار صادراتی روسیه برای ایران

بازار صادراتی روسیه در سال ۲۰۲۵ شاهد رشد قابل توجهی است. بر اساس آمار، صادرات غیرنفتی ایران به روسیه در نیمه اول سال ۲۰۲۵ از نظر ارزش ۱۸.۱ درصد افزایش یافته و از نظر وزن ۲۵.۳ درصد رشد داشته است. همچنین، کل صادرات ایران به روسیه در سال ۲۰۲۳ حدود ۷۵۱ میلیون دلار گزارش شده که نسبت به سال ۲۰۲۲ رشد داشته است.  این آمار نشان می‌دهد که بازار صادراتی روسیه از منظر ایران مسیر رو به‌رشدی دارد.

علاوه بر این، در ترکیب صادرات ایران به روسیه، سهم محصولات صنعتی رو به افزایش است؛ در حالی که سابقاً بیشتر میوه‌ها و محصولات کشاورزی بودند، اکنون بخش قابل‌توجهی از صادرات به کالاهای صنعتی تعلق دارد.  بنابراین، بازار صادراتی روسیه نه فقط به عنوان مقصدی برای محصولات کشاورزی بلکه به عنوان فرصت برای کالاهای صنعتی نیز مطرح است.

تفاوت صادرات و واردات در گمرک ایران

۲. مزایای ورود به بازار صادراتی روسیه

۱. نزدیکی جغرافیایی و حمل‌ونقل منطقی: روسیه از نظر موقعیت جغرافیایی با ایران امکان دسترسی آسان‌تر برای کالاهای صادراتی دارد که می‌تواند هزینه‌های حمل‌ونقل را کاهش دهد و زمان رسیدن به بازار را کوتاه‌تر کند.
۲. تقاضا برای واردات کشاورزی و صنعتی: بازار صادراتی روسیه به دلیل شرایط اقلیمی و زمستان‌های شدید، نیاز قابل‌توجهی به میوه‌ها، خشکبار، محصولات کشاورزی و نیز کالاهای صنعتی با کیفیت دارد. برای نمونه، صادرات میوه، خشکبار، قطعات خودرو، لوله و پروفیل از ایران به روسیه در سال‌های اخیر افزایش یافته است. 
۳. تحولات قانون‌گذاری و ارزی: بخشی از تجارت میان ایران و روسیه به صورت تأمین ارزی با ارزهای محلی انجام می‌شود که می‌تواند ریسک ارزی را کاهش دهد.  همچنین، با گسترش زیرساخت‌های تجاری، فرصت‌های بیشتری برای صادرات فراهم شده است.
۴. تنوع‌بخشی به صادرات ایران: ورود به بازار صادراتی روسیه می‌تواند به صادرکنندگان ایرانی کمک کند تا سبد صادراتی خود را از تکیه بر چند بازار محدود گسترش دهند و ریسک ناشی از تحریم‌ها و ناپایداری بازارهای سنتی را کم کنند.

۳. محصولات دارای اولویت برای بازار صادراتی روسیه

با توجه به مطالعات بازار، برخی گروه‌های کالایی نقش کلیدی در بازار صادراتی روسیه برای کالاهای ایرانی دارند:

• محصولات کشاورزی و غذایی: میوه‌ها (کیوی، پرتقال، نارنگی، انار)، خشکبار (پسته، گردو، کشمش)، سبزیجات بسته‌بندی‌شده، مواد غذایی فرآوری‌شده. 

• کالاهای صنعتی و قطعات: بخش قابل‌توجهی از صادرات ایران به روسیه در سال‌های اخیر به کالاهای صنعتی اختصاص یافته است؛ از جمله قطعات خودرو، لوله و پروفیل، ورق‌های فولادی و محصولات پتروشیمی.

• محصولات پتروشیمی و پلیمر: با توجه به نیاز روسیه به طیف گسترده‌ای از محصولات بالا دستی و پایین دستی، گزینه‌ای مهم برای صادرکنندگان ایرانی به حساب می‌آید. 

برای موفقیت در بازار صادراتی روسیه، کیفیت، استاندارد بسته‌بندی، تطابق با مقررات وارداتی روسیه، و حمل‌ونقل سریع و مطمئن اهمیت تعیین‌کننده دارد.

هزینه واقعی صادرات کالا در ایران چقدر است؟

۴. چالش‌ها در بازار صادراتی روسیه

هرچند بازار صادراتی روسیه جذاب است، اما با چالش‌هایی نیز همراه است که صادرکنندگان ایرانی باید به آن‌ها توجه کنند:

• مقررات وارداتی و استانداردها: بازار روسیه دارای مقررات خاصی در زمینه بسته‌بندی، استاندارد بهداشتی و گمرکی است؛ عدم رعایت این موارد می‌تواند منجر به ممنوعیت ورود کالاها شود.

• ریسک‌های ارزی و انتقال پول: اگرچه سهم مبادلات ارزی به ارزهای محلی رو به افزایش است، اما هنوز انتقال پول و تامین ارز مسئله‌ای است که باید مدیریت شود. 

• تحریم‌ها و وضعیت بین‌المللی: روابط بین‌المللی، تحریم‌ها، و وضعیت اقتصادی روسیه ممکن است بر تجارت اثرگذار باشند و صادرکنندگان را در معرض ریسک قرار دهند.

• حمل‌ونقل و لجستیک: علی‌رغم نزدیکی جغرافیایی، مسیرهای حمل‌ونقل زمینی و دریایی بین ایران و روسیه ممکن است مشکلاتی مانند تاخیر، تعرفه یا هزینه بالا داشته باشند.

• رقابت با سایر کشورها: ایران برای حضور مؤثر در بازار صادراتی روسیه باید با کشورهای رقیب نیز رقابت کند که ممکن است محصولات مشابه با قیمت یا کیفیت متفاوت داشته باشند.

مزایای صادرات برای تولیدکنندگان داخلی

۵. راهکارهای موفقیت برای صادرکنندگان ایرانی در بازار صادراتی روسیه

برای موفقیت در بازار صادراتی روسیه، توصیه‌های زیر می‌تواند راهگشا باشد:

1. تحقیق دقیق بازار هدف
   بررسی دقیق نیازها، سلایق، قیمت رقابتی و نقاط ضعف و قوت رقبا در بازار روسیه ضروری است. همچنین، تطبیق محصول ایرانی با استانداردها و مقررات روسیه پیش از صادرات اهمیت دارد.

2. ارتقای کیفیت، بسته‌بندی و برندینگ
   ارائه محصول با کیفیت بالا، بسته‌بندی مناسب برای بازار روسیه و ساخت برند معتبر می‌تواند مزیت رقابتی ایجاد کند. به ویژه در بازار صادراتی روسیه که مصرف‌کننده به کیفیت و بسته‌بندی توجه دارد.

3. تنوع‌بخشی به محصولات صادراتی
   علاوه بر محصولات کشاورزی، ورود به بخش صنعتی، قطعات و کالاهای ارزش‌افزوده می‌تواند ریسک‌ها را کاهش دهد و سود بیشتری فراهم کند؛ همان‌طور که آمارها نشان می‌دهد سهم کالاهای صنعتی در صادرات ایران به روسیه افزایش یافته است. 

4. برقراری زنجیره تأمین مستحکم و لجستیک کارآمد
   یافتن شریک لجستیکی قابل اعتماد، انتخاب مسیر حمل‌ونقل بهینه (زمینی، دریایی)، و رعایت زمان‌بندی تحویل می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد و اعتماد خریدار روسی را جلب کند.

5. برقراری ارتباط مستقیم با خریداران روسی و مشارکت با توزیع‌کنندگان محلی
   ایجاد روابط مستمر با خریداران، حضور در نمایشگاه‌ها، بازارسازی در روسیه و استفاده از توزیع‌کنندگان محلی می‌تواند ورود به بازار صادراتی روسیه را تسهیل کند.

6. مدیریت ریسک‌های ارزی، سیاسی و تحریمی
   برنامه‌ریزی مالی دقیق، استفاده از قراردادهای ارزی مناسب، آگاهی از تغییرات مقررات تجاری میان ایران و روسیه و داشتن طرح پشتیبان در مواجهه با نوسانات سیاسی یا اقتصادی، اهمیت دارد.

در ادامه، مهم‌ترین محصولاتی که در بازار صادراتی روسیه برای کالاهای ایرانی مورد توجه قرار دارند:

 محصولات کشاورزی و غذایی

• یکی از شاخص‌ترین گروه‌ها در صادرات ایران به روسیه، محصولات کشاورزی و غذایی هستند. به‌عنوان مثال، خشکبار و میوه‌های خشک ایران (پسته، بادام، کشمش، زعفران) متقاضی خوبی در بازار روسیه دارند.

• میوه‌های تازه و سبزیجات ایران نیز از مزیت برخوردارند، چون روسیه در بسیاری از فصول نمی‌تواند میوه و سبزیجات متنوع را به اندازه مورد نیاز خود تولید کند. بنابراین، محصولاتی مانند کیوی، سیب، نارنگی، گوجه فرنگی و فلفل دِرسته از ایران به روسیه صادر می‌شوند. 

• بسته‌بندی، کیفیت بالا، زمان‌بندی مناسب حمل‌ونقل و رعایت استانداردهای بهداشتی، از عوامل موفقیت این گروه هستند. برای مثال در گزارش آمده است: «به علاوه بیش از ۵۰٪ حجم صادرات ایران به روسیه در سال ۲۰۲۴ به کالاهای کشاورزی، غذایی و فرآوری شده تعلق داشته است».

 کالاهای صنعتی و قطعات

• علاوه بر بخش کشاورزی، سهم محصولات صنعتی ایران در بازار صادراتی روسیه نیز در حال افزایش است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که اکنون حدود ۳۷٪ از صادرات ایران به روسیه را کالاهای صنعتی تشکیل می‌دهند. 

• نمونه‌های مورد توجه: قطعات خودرو، لوله و پروفیل، کانتینرها، محصولات فولادی. مطابق گزارش، «ایران در حال حاضر در بخش فولاد، لوله، پروفیل، کانتینر و قطعات خودرو فعالیت خوبی در صادرات به روسیه دارد».

• این روند نشان می‌دهد که بازار صادراتی روسیه تنها به محصولات سنتی کشاورزی محدود نیست بلکه فرصتهایی برای صادرات کالای صنعتی با ارزش افزوده نیز فراهم است.

پتروشیمی و پلیمرها

• اگرچه سهم آن‌ها از کل صادرات ایران به روسیه کمتر از دو بخش بالا است، اما گروه محصولات پتروشیمی و پلیمر نیز در حال کسب جایگاه هستند. گزارش‌های مختلف می‌گویند حدود ۱۰٪ از صادرات ایران به روسیه را محصولات پتروشیمی و پلیمر تشکیل می‌دهند.

• این محصولات می‌توانند شامل مواد اولیه مانند پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، ورق‌های پلیمری و سایر محصولات پایین‌دستی باشند که واردکنندگان روسی از ایران آن‌ها را تأمین می‌کنند. بنابراین صادرکنندگان ایرانی می‌توانند در این زمینه نیز برنامه‌ریزی کنند.

خلاصه و نکات کلیدی

• تمرکز بر کیفیت: در بازار صادراتی روسیه، کیفیت محصول و بسته‌بندی درست، اهمیت بسیار بالایی دارد — به ویژه برای محصولات کشاورزی و غذایی.

• تنوع‌بخشی: صادرکنندگان باید علاوه بر میوه‌جات و خشکبار، حوزه‌های صنعتی و پتروشیمی را نیز مد نظر قرار دهند.

• تطبیق با نیاز بازار: همان‌طور که ذکر شد، روسیه در برخی محصولات کشاورزی و سبزیجات دچار کمبود است؛ ایران می‌تواند این خلا را از طریق عرضه به‌موقع پر کند.

• شناخت مقررات وارداتی روسیه: برای ورود موفق به بازار صادراتی روسیه، لازم است شرایط گمرکی، استانداردهای بهداشتی، بسته‌بندی و حمل‌ونقل را به‌دقت رعایت کرد.

• فرصت‌های رشد: با توجه به روند افزایش سهم صادرات صنعتی و پتروشیمی ایران به روسیه، صادرکنندگان می‌توانند از این روند بهره بگیرند.

جدول زیر، محصولات اصلی صادرات به روسیه است. این جدول شامل نوع محصول، میزان تقاضا در روسیه، مزیت ایران در تولید، موانع صادراتی و فرصت رشد در سال ۲۰۲۵ است:

این جدول با توجه به آخرین روندهای سال ۲۰۲۵ در بازار صادراتی روسیه تهیه شده و می‌تواند راهنمای مناسبی برای صادرکنندگان ایرانی در انتخاب محصول و برنامه‌ریزی باشد.

۶. جمع‌بندی

برای صادرکنندگان ایرانی، بازار صادراتی روسیه در سال ۲۰۲۵ فرصت مهم و ویژه‌ای است. ترکیب رشد صادرات، تنوع محصولاتی که می‌توان به روسیه ارائه داد، و تحولات مثبت در روابط تجاری ایران و روسیه، شرایط مناسبی را فراهم کرده است. با این حال، موفقیت در این بازار به معنای صرفاً ارسال کالا نیست؛ بلکه نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، تطابق با الزامات بازار، ارتقای کیفیت، بسته‌بندی، لجستیک، و حضور فعال در بازار است.

اگر شما صادرکننده‌ای هستید که قصد دارید وارد بازار صادراتی روسیه شوید، پیشنهاد می‌شود هم‌اکنون یک تحلیل بازار اختصاصی برای محصول خود انجام دهید و نقشه راه ورود به این بازار را ترسیم کنید. آماده‌ام تا در مراحل بعدی، بر اساس محصول خاص شما، تحلیل رقبا، قیمت، بسته‌بندی و مسیر ورود به بازار صادراتی روسیه را نیز به تفصیل بررسی کنیم.

طراحی و سئوسازی: گروه نرم افزاری السا