تعرفه گمرکی بذر آفتابگردان 12060020

تعرفه گمرکی بذر آفتابگردان 12060020: بذر آفتابگردان در سیستم گمرکی ایران

تعرفه گمرکی بذر آفتابگردان 12060020، هدف گزارش: این گزارش با هدف ارائه تحلیلی جامع و تخصصی از کد تعرفه گمرکی 12060020 در سیستم گمرکی جمهوری اسلامی ایران تهیه شده است. تمرکز اصلی این تحلیل بر روی کالای مشخص شده تحت این کد، یعنی «بذر آفتابگردان» (جهت کاشت)، قرار دارد و کلیه جوانب مربوط به طبقه‌بندی، حقوق و عوارض گمرکی، الزامات قانونی و مقرراتی، آخرین تغییرات، آمار تجاری و جایگاه آن در سیستم بین‌المللی را پوشش می‌دهد.

روش‌شناسی: اطلاعات مندرج در این گزارش بر پایه منابع رسمی و معتبر استوار است، از جمله کتاب مقررات صادرات و واردات سال 1403 (در صورت دسترسی به اطلاعات آن از طریق منابع ارائه شده)، بخشنامه‌های گمرک جمهوری اسلامی ایران (IRICA)، وب‌سایت‌های رسمی گمرک و سازمان‌های وابسته (مانند سازمان حفظ نباتات)، پایگاه‌های داده آماری تجاری و سایر اسناد قانونی و کشاورزی مرتبط که در مواد تحقیقاتی شناسایی شده‌اند.

مخاطبان: این گزارش برای فعالان اقتصادی، تجار، واردکنندگان و صادرکنندگان، شرکت‌های فعال در حوزه کشاورزی و دانه‌های روغنی، کارگزاران گمرکی و پژوهشگرانی که نیازمند اطلاعات دقیق، فنی و کاربردی در خصوص مقررات گمرکی و تجاری مرتبط با بذر آفتابگردان در ایران هستند، تهیه گردیده است.

II. شناسایی و تأیید تعرفه گمرکی بذر آفتابگردان 12060020

تأیید سیستم گمرکی: کد تعرفه 12060020 بخشی از سیستم طبقه‌بندی ملی کالای گمرک جمهوری اسلامی ایران است که توسط گمرک ایران (IRICA) مدیریت و اجرا می‌شود. این سیستم بر پایه سیستم هماهنگ شده بین‌المللی (HS) بنا شده اما دارای جزئیات بیشتری در سطح ملی است.

تعیین دقیق کالا: بررسی منابع متعدد تأیید می‌کند که کد 12060020 به طور مشخص به «بذر آفتابگردان» اختصاص یافته است. واژه «بذر» در این طبقه‌بندی به طور خاص به دانه‌هایی اشاره دارد که برای کاشت و تکثیر گیاه آفتابگردان مورد استفاده قرار می‌گیرند و آن را از سایر مصارف دانه آفتابگردان متمایز می‌کند.

تعرفه گمرکی شیر خشک اطفال 4021010

تمایز از کدهای مرتبط: درک تفاوت کد 12060020 با سایر زیرمجموعه‌های ردیف اصلی 1206.00 (دانه‌ آ‏فتابگردان، حتی خرد شده) برای طبقه‌بندی صحیح و اجتناب از مشکلات گمرکی حیاتی است:

12060010: برای روغن‌کشی (جهت مصارف روغن کشی).

12060030: دانه آفتابگردان بدون پوست برای مصرف آجیلی (مغز تخمه).

12060090: سایر مصارف (مانند تخمه آجیلی با پوست).

12060000: کد عمومی برای دانه آفتابگردان، حتی خرد شده.

اهمیت تفکیک: طبقه‌بندی دقیق تحت کد 12060020 بسیار مهم است، زیرا حقوق ورودی، مالیات‌ها و الزامات خاص (به ویژه مقررات بهداشت نباتی و قرنطینه) بین این کدهای فرعی تفاوت قابل توجهی دارند. استفاده از کد نادرست می‌تواند منجر به تأخیر در ترخیص، اعمال جرائم و پرداخت اشتباه حقوق و عوارض شود.

وجود کدهای 8 رقمی مجزا مانند 12060010، 12060020، 12060030 و 12060090 ذیل کد 6 رقمی بین‌المللی 1206.00 نشان‌دهنده رویکرد دقیق ایران در طبقه‌بندی دانه آفتابگردان بر اساس کاربرد نهایی (روغن، کاشت، خوراکی) است. این جزئی‌نگری امکان اعمال سیاست‌های هدفمند (مانند حقوق ورودی پایین‌تر برای بذر کاشت، قوانین قرنطینه‌ای خاص، یا ممنوعیت‌های احتمالی برای دانه روغنی بر اساس سیاست داخلی) را فراهم می‌آورد که تنها با استفاده از کد 6 رقمی HS امکان‌پذیر نیست.

شباهت ظاهری بین «بذر آفتابگردان» برای کاشت (12060020) و «دانه آفتابگردان» برای مصارف دیگر (مانند 12060090 - آجیلی) و تفاوت قابل توجه در نرخ حقوق ورودی (1% برای 12060020 در مقابل 30% یا 55% برای 12060090/12060030)، ریسک طبقه‌بندی اشتباه، چه سهوی و چه عمدی، را افزایش می‌دهد. این موضوع اهمیت ارائه اسناد شفاف و دقیق در خصوص کاربرد نهایی کالا را برجسته کرده و احتمال بررسی دقیق‌تر توسط مقامات گمرکی برای کالاهای اظهار شده تحت کد 12060020 را بالا می‌برد.

III. جزئیات رسمی طبقه‌بندی تعرفه گمرکی بذر آفتابگردان 12060020

منبع رسمی شرح تعرفه: منبع اصلی و رسمی برای شرح تعرفه‌ها و یادداشت‌های قانونی مرتبط، کتاب سالانه «مقررات صادرات و واردات» است که توسط مراجع ذی‌صلاح در ایران (مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت یا سازمان توسعه تجارت) منتشر می‌شود. ارجاع به نسخه سال جاری (مثلاً 1403) برای اطمینان از صحت اطلاعات ضروری است.

شرح رسمی (12060020): شرح رسمی این کد تعرفه در جداول و مقررات گمرکی ایران، به طور مداوم «--- بذر آفتابگردان» ذکر شده است. علامت «---» نشان‌دهنده جایگاه آن به عنوان یک زیرمجموعه در ردیف کلی 1206.00 است.

یادداشت‌های فصل/قسمت مربوطه: یادداشت‌های قانونی خاص فصل 12 کتاب مقررات (دانه‌ها و میوه‌های روغن‌دار؛ دانه‌ها و بذور و میوه‌های گوناگون؛ نباتات صنعتی یا دارویی؛ کاه و علوفه) می‌تواند حاوی قواعد تفسیری یا الزامات بیشتری برای طبقه‌بندی بذرها ذیل ردیف 1206 یا به طور خاص 12060020 باشد. یک یادداشت کلی مهم در این فصل (بر اساس ) بیان می‌دارد: «ورود اقلام مشمول این فصل موکول به رعایت ماده ۱۱ قانون حفظ نباتات مصوب ۱۳۴۶ است». این یادداشت به طور مستقیم طبقه‌بندی کالا را به الزامات قانونی سازمان حفظ نباتات پیوند می‌زند. همچنین  به نرخ حقوق ورودی 5% برای برخی بذرها (دانه‌های روغنی، چغندر قند، پنبه، گیاهان علوفه‌ای، مرتعی و چمن) اشاره دارد که ممکن است بسته به سال مقررات، با نرخ مشخص شده برای 12060020 در سال 1403 (که 1% است) تفاوت داشته باشد و نشان‌دهنده لزوم مراجعه به آخرین نسخه مقررات است.

ارتباط مستقیم بین طبقه‌بندی کالا در فصل 12 و الزام رعایت قانون حفظ نباتات  نشان می‌دهد که طبقه‌بندی گمرکی صرفاً یک فرآیند شناسایی محصول نیست، بلکه به طور خودکار مجموعه‌ای از الزامات قانونی خاص (در این مورد، قوانین بهداشت نباتی و قرنطینه) را فعال می‌کند. بنابراین، انطباق با این قوانین بخشی جدایی‌ناپذیر از پیامدهای عملی طبقه‌بندی کالا تحت این کد است.

IV. حقوق ورودی، مالیات‌ها و عوارض

تشریح ساختار هزینه‌ها: هزینه‌های واردات در گمرک ایران شامل اجزای اصلی زیر است: «حقوق گمرکی» که معمولاً 4% ارزش گمرکی کالا است (مگر اینکه قانون نرخ دیگری تعیین کند)، «سود بازرگانی» که توسط دولت برای هر کالا تعیین می‌شود و متغیر است، و مجموع این دو که «حقوق ورودی» نامیده می‌شود. علاوه بر این، مالیات بر ارزش افزوده (VAT) و هزینه‌های جزئی دیگر نیز ممکن است اعمال شود.

حقوق ورودی برای تعرفه گمرکی بذر آفتابگردان 12060020 (سال 1403):

حقوق گمرکی: بر اساس جدول تعرفه سال 1403، نرخ حقوق گمرکی برای کد 12060020 معادل 0% (صفر درصد) است.

سود بازرگانی: بر اساس همان منبع، سود بازرگانی برای این کد معادل 1% (یک درصد) تعیین شده است.

مجموع حقوق ورودی: بنابراین، مجموع حقوق ورودی قابل پرداخت تعرفه گمرکی بذر آفتابگردان (12060020) در سال 1403 برابر با 1% ارزش گمرکی کالا است.

مقایسه با سال‌های قبل: لازم به ذکر است که این نرخ نشان‌دهنده کاهش نسبت به سال‌های گذشته است. به عنوان مثال، در سال 1399 (2020)، حقوق ورودی برای همین کد 5% گزارش شده بود. این تغییر اهمیت استفاده از آخرین مقررات سال جاری را نشان می‌دهد.

مالیات بر ارزش افزوده (VAT / مالیات بر ارزش افزوده) تعرفه گمرکی بذر آفتابگردان 12060020:

قاعده کلی: ایران دارای سیستم مالیات بر ارزش افزوده است و نرخ استاندارد آن برای سال‌های 1403 و 1404 از 9% به 10% افزایش یافته است. این مالیات معمولاً بر اساس ارزش گمرکی کالا به اضافه حقوق ورودی محاسبه می‌شود.

وضعیت معافیت بذر: نکته بسیار مهم در مورد بذر کشاورزی، وضعیت معافیت آن از مالیات بر ارزش افزوده است. منابع متعدد به صراحت اعلام می‌کنند که محصولات کشاورزی فرآوری نشده، از جمله انواع بذر (بذر)، مشمول معافیت مالیات بر ارزش افزوده بر اساس قوانین مربوطه (مانند ماده 9 قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده) هستند. به طور مشخص «دانه آفتابگردان» را در فهرست کالاهای معاف ذکر می‌کند.

ابهامات و تغییرات احتمالی: با این حال، گزارش‌هایی از تغییرات یا ابهامات در گذشته وجود داشته است. به عنوان مثال، (مربوط به سال 1401/2022) از حذف معافیت برای واردات برخی کالاهای کشاورزی خبر داده بود. از سوی دیگر، (مربوط به سال 1402/2023) به حذف شرط «تازه بودن» برای معافیت محصولات کشاورزی اشاره دارد که تلویحاً نشان می‌دهد اصل معافیت همچنان پابرجاست. همچنین به بخشنامه‌ای در مورد مالیات بر ارزش افزوده دانه روغنی آفتابگردان (نه لزوماً بذر کاشت) در سال 1401 اشاره دارد.

نتیجه‌گیری در مورد VAT تعرفه گمرکی بذر آفتابگردان 12060020: با توجه به شواهد غالب و ذکر صریح در، به احتمال بسیار زیاد بذر آفتابگردان برای کاشت (12060020) از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف است. با این وجود، به دلیل نوسانات قبلی و تفاوت‌های احتمالی در تفسیر قوانین (مثلاً تمایز بین بذر کاشت و دانه روغنی برای اهداف مالیاتی)، توصیه می‌شود واردکنندگان آخرین وضعیت را از طریق استعلام رسمی از گمرک یا سازمان امور مالیاتی تأیید نمایند.

سایر هزینه‌ها: هزینه‌های جزئی دیگری مانند عوارض هلال احمر (معمولاً 0.5% ارزش گمرکی) یا هزینه ثبت سفارش نیز ممکن است وجود داشته باشد که عمومیت داشته و مختص این کد تعرفه نیستند.

جدول خلاصه حقوق و عوارض گمرکی برای کد 12060020 (بر اساس مقررات 1403)

نرخ بسیار پایین حقوق ورودی (1% در سال 1403) برای بذر کاشت (12060020) در مقایسه با نرخ‌های بالا برای دانه‌های مصرفی/آجیلی (30-55% برای 12060090/12060030) و همچنین معافیت احتمالی از مالیات بر ارزش افزوده، به وضوح نشان‌دهنده یک سیاست دولتی هدفمند است. این سیاست با کاهش هزینه واردات بذر، واردات نهاده‌های کشاورزی را تشویق کرده و از تولید داخلی حمایت می‌کند، در حالی که ممکن است واردات دانه‌های آماده مصرف را کمتر جذاب نماید.

V. الزامات و شرایط خاص واردات

مبنای قانونی کلی: همانطور که پیشتر ذکر شد، ماده 11 قانون حفظ نباتات واردات بذر و سایر اندام‌های تکثیری گیاهان را منوط به اخذ مجوز قبلی می‌کند. همچنین بسته به تفسیر، ماده 16 قانون مواد خوردنی و آشامیدنی نیز ممکن است کاربرد داشته باشد.

گواهی بهداشت نباتی (Phytosanitary Certificate):

الزامی بودن: ارائه این گواهی برای واردات بذر کاملاً ضروری و غیرقابل چشم‌پوشی است.

مرجع صدور: باید توسط وزارت کشاورزی یا سازمان رسمی مسئول حفظ نباتات (NPPO) کشور مبدأ صادر شده باشد.

محتوا: گواهی باید اصل، معتبر و حاوی اطلاعات دقیق باشد. ممکن است نیاز به اظهارات تکمیلی (Additional Declarations - AD) مبنی بر عاری بودن محموله از آفات یا بیماری‌های خاص باشد (مانند Diaporthe helianthi که در ذکر شده یا سایر آفات ). این گواهی باید در زمان بازرسی ارائه شود.

گواهی صدور مجدد: در صورت عبور محموله از کشور ثالث، علاوه بر کپی گواهی کشور مبدأ، ارائه گواهی صدور مجدد (Re-export Certificate) از کشور ثالث نیز الزامی است.

مقررات قرنطینه:

مرجع نظارت: سازمان حفظ نباتات کشور (PPO) مسئول اجرای قوانین قرنطینه است. وب‌سایت این سازمان ppo.ir است.

بازرسی: بازرسی محموله در بدو ورود به گمرک یا مرز ورودی الزامی است.⁵⁴

ضدعفونی: ممکن است ضدعفونی محموله (مثلاً با گاز فسفین) در کشور مبدأ (با ذکر جزئیات در گواهی بهداشت) یا در بدو ورود (در صورت تشخیص کارشناسان قرنطینه) الزامی باشد. هزینه ضدعفونی بر عهده واردکننده است.

عاری بودن از آلودگی: محموله باید کاملاً عاری از خاک، بقایای گیاهی، بذور علف‌های هرز و حشرات زنده باشد.

پیامدهای عدم انطباق: در صورت کشف آفات قرنطینه‌ای یا نقص در مدارک، محموله ممکن است عودت داده شده یا امحاء گردد. این ریسک برای واردکننده بسیار بالا است.

طبقه‌بندی ریسک: بذرها معمولاً در طبقه‌بندی کالاهای با ریسک قرنطینه‌ای متوسط یا بالا قرار می‌گیرند که نیازمند بررسی دقیق هستند.

قرنطینه پس از ورود (PEQ): اگرچه به طور خاص برای بذر آفتابگردان در این منابع ذکر نشده، اما برای برخی مواد گیاهی پرخطر، ممکن است کشت در گلخانه‌های قرنطینه مورد تأیید سازمان حفظ نباتات پس از ورود الزامی باشد.

مجوزهای وزارت جهاد کشاورزی تعرفه گمرکی بذر آفتابگردان 12060020:

پروانه ورود: اخذ پروانه قبلی از وزارت جهاد کشاورزی برای ورود بذر الزامی است.

موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال: این موسسه نقش کلیدی در فرآیند تأیید بذر دارد، شامل آزمایش کیفیت (خلوص، جوانه‌زنی، بنیه)، ثبت ارقام و صدور گواهی‌های لازم. وب‌سایت: spcri.ir.

تأیید رقم: ارقام وارداتی ممکن است نیاز به ثبت در فهرست ملی ارقام یا فهرست ارقام مجاز وارداتی داشته باشند یا تحت آزمایش قرار گیرند.

مجوزهای فنی و ارزی: ممکن است نیاز به اخذ مجوز فنی (برای اعلام تاریخ اعتبار) و مجوز ارزی (برای تخصیص ارز) از وزارت جهاد کشاورزی باشد.

الزامات مربوط به GMO (محصولات دستکاری شده ژنتیکی):

گواهی عدم دستکاری: ارائه گواهی مبنی بر عدم دستکاری ژنتیکی (NON GMO) لازم است.

مجوز سازمان محیط زیست: در صورتی که بذر تراریخته باشد، اخذ تأییدیه از سازمان حفاظت محیط زیست نیز ضروری است.

برچسب‌گذاری: بسته‌بندی‌ها باید به طور واضح با نام علمی (جنس و گونه) گیاه برچسب‌گذاری شده باشند.

مبدأهای ممنوعه (ریسک آفات): بر اساس بخشنامه سال 1393، واردات دانه آفتابگردان از کشورهای زیر به دلیل آلودگی به Diaporthe helianthi ممنوع اعلام شده است: بوسنی و هرزگوین، کرواسی، فرانسه، مجارستان، ایتالیا، مولداوی، رومانی، روسیه، صربستان و مونته‌نگرو، اسلواکی، اسپانیا، اوکراین، پاکستان، مراکش، آمریکا، مکزیک، آرژانتین و ونزوئلا. تأکید می‌شود که این فهرست ممکن است تغییر کرده باشد و نیاز به بررسی آخرین وضعیت از طریق سازمان حفظ نباتات دارد.

فرآیند واردات بذر (کد 12060020) مستلزم تعامل با شبکه‌ای از سازمان‌ها و رعایت مقررات چندلایه‌ای است: گمرک ایران (IRICA) برای انجام تشریفات گمرکی و اخذ حقوق و عوارض، سازمان حفظ نباتات برای مسائل قرنطینه و بهداشت نباتی، موسسه ثبت و گواهی بذر و نهال برای تأیید کیفیت و رقم، و وزارت جهاد کشاورزی برای مجوزهای کلی و ارزی، و در صورت لزوم سازمان حفاظت محیط زیست برای بذرهای تراریخته. این پیچیدگی، برنامه‌ریزی دقیق و تهیه اسناد کامل را ضروری می‌سازد.

عواقب جدی عدم رعایت الزامات بهداشت نباتی یا ارائه مدارک ناقص (عودت یا امحاء کالا)، اهمیت فوق‌العاده پایبندی دقیق به کلیه قوانین و مقررات را نشان می‌دهد. ریسک مالی و لجستیکی برای واردکنندگان در صورت عدم رعایت این موارد بسیار بالا است و رعایت مقررات، یک فعالیت ضروری برای مدیریت ریسک محسوب می‌شود.

VI. بخشنامه‌های اخیر و تغییرات مقرراتی تعرفه گمرکی بذر آفتابگردان 12060020

تمرکز: شناسایی بخشنامه‌هایی که به طور خاص به کد 12060020 یا بذر آفتابگردان اشاره دارند، یا بخشنامه‌های کلی مؤثر بر نهاده‌های کشاورزی که اخیراً (مثلاً از سال 1401 به بعد) صادر شده‌اند.

بخشنامه ترخیص 100 درصدی : بخشنامه‌ای (احتمالاً مربوط به شهریور 1402) اجازه ترخیص 100 درصدی برخی کالاها، از جمله نهاده‌های پایه و واسط بخش کشاورزی مندرج در فهرست پیوست (جدول 1) را صادر کرد. تأیید شده است که کد 12060020 (بذر آفتابگردان) در این فهرست قرار دارد. این اقدام احتمالاً به منظور تسریع در آزادسازی نهاده‌های ضروری کشاورزی که ممکن است به دلایل دیگر (مانند مسائل ارزی) در گمرک مانده بودند، صورت گرفته است. لازم به ذکر است که به مهلت اعتبار این بخشنامه تا پایان آبان 1402 اشاره دارد، که نشان می‌دهد ممکن است یک اقدام موقتی بوده باشد.

بخشنامه شرایط قرنطینه (1393) : اگرچه این بخشنامه قدیمی است، اما جزئیات الزامات قرنطینه‌ای و ممنوعیت واردات از کشورهای خاص به دلیل آفت Diaporthe helianthi همچنان بسیار حائز اهمیت است، مگر اینکه توسط بخشنامه جدیدتری لغو یا اصلاح شده باشد. توصیه می‌شود آخرین وضعیت از سازمان حفظ نباتات (PPO) استعلام شود.

بخشنامه آزمایش بذر وارداتی (1402) : بخشنامه سازمان حفظ نباتات مورخ 1402/04/12 که نمونه‌برداری اجباری و ارسال به موسسه گیاه‌پزشکی را برای برخی بذرهای وارداتی صیفی و سبزی الزامی کرده است، می‌تواند بر سایر بذرها نیز تأثیرگذار باشد و نشان‌دهنده احتمال بروز موانع رویه‌ای و تأخیر در ترخیص حتی با وجود مدارک بهداشتی معتبر است.

بخشنامه الزام شناسه‌کالا (1403) : ابلاغیه‌ای که از تاریخ 1403/07/09 اجرایی شده و درج شناسه‌کالا را هنگام ثبت سفارش برای ردیف تعرفه‌های مربوط به بذر (از جمله فصل 12) در سامانه جامع تجارت الزامی می‌کند. این الزام، لایه دیگری از انطباق دیجیتال را به فرآیند واردات اضافه می‌کند.

بخشنامه ترخیص نهاده‌های کشاورزی (1399) : این بخشنامه قدیمی‌تر، با لیست کردن 197 کد تعرفه نهاده‌های کشاورزی (شامل 12060020) برای ترخیص بر اساس تاریخ ورود، اصل تلقی شدن بذر به عنوان نهاده ضروری را تثبیت می‌کند.

بخشنامه‌های وضعیت مالیات بر ارزش افزوده : تغییرات یا شفاف‌سازی‌های احتمالی در مورد وضعیت معافیت مالیات بر ارزش افزوده که در بخش IV به آنها اشاره شد، نیازمند پیگیری آخرین بخشنامه‌های سازمان امور مالیاتی و گمرک است.

وجود بخشنامه‌های متعدد که به رویه‌های ترخیص (ترخیص 100%)، ریسک‌های آفات خاص، الزامات آزمایشی و شناسایی دیجیتال کالا می‌پردازند، نشان‌دهنده یک محیط نظارتی پویا و در حال تغییر برای واردات محصولات کشاورزی است. واردکنندگان باید به طور مداوم از طریق کانال‌های رسمی (گمرک، سازمان حفظ نباتات، وزارت جهاد کشاورزی) به‌روزرسانی‌ها را دنبال کنند، زیرا قوانین می‌توانند نسبتاً سریع تغییر کنند.

VII. آمار تجاری و زمینه بازار

منابع داده: اطلاعات آماری عمدتاً از پایگاه داده آرمانین و گزارش‌های رسمی گمرک (در صورت وجود جزئیات لازم) استخراج شده است. محدودیت‌هایی مانند نیاز به اشتراک برای دسترسی به داده‌های جدیدتر در آرمانین وجود دارد.

آمار واردات/صادرات (کد 120600): جدول زیر خلاصه‌ای از آمار تجارت برای کد HS کلی 120600 (دانه آفتابگردان) را بر اساس برای سال‌های 1385 تا 1398 (2006-2019) نشان می‌دهد. این آمار به وضوح تراز تجاری منفی بزرگ و مداوم را نشان می‌دهد که حاکی از وابستگی قابل توجه ایران به واردات این محصول (اعم از بذر، دانه روغنی یا آجیلی) است.

جدول خلاصه آمار تجارت (HS 120600، 1385-1398)

آمار واردات بذر خاص (1402): بر اساس آمار پنج ماهه نخست سال 1402، واردات بذر آفتابگردان به میزان 5,040 کیلوگرم و ارزش 169,854 دلار بوده است. این رقم در مقایسه با واردات بذرهای دیگر مانند ذرت دامی (1.5 میلیون کیلوگرم، 8.6 میلیون دلار) یا بذر سبزیجات (245 هزار کیلوگرم، 10.1 میلیون دلار) در همان دوره، نسبتاً کوچک است. آمار کلی سال 1402 کالاهای عمده وارداتی مانند ذرت، سویا و گندم را برجسته می‌کند. گزارش‌های 11 ماهه به افزایش ارزش واردات «انواع بذر» اشاره دارند اما آمار مجزایی برای آفتابگردان ارائه نمی‌دهند.

شرکای تجاری اصلی: فهرست کشورهای درگیر در تجارت دانه آفتابگردان با ایران (بر اساس) شامل طیف وسیعی از کشورها از جمله همسایگان (ترکیه، عراق، آذربایجان، ترکمنستان، پاکستان، افغانستان)، کشورهای اروپایی (آلمان، هلند، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، روسیه، اوکراین)، کشورهای آسیایی (چین، هند، امارات) و سایرین (آرژانتین، کانادا، آمریکا) است. به طور کلی، عمده‌ترین تأمین‌کنندگان نهاده‌های کشاورزی و کالاهای اساسی برای ایران شامل امارات متحده عربی، چین، ترکیه، هند، روسیه و برزیل هستند.

زمینه بازار:

وابستگی به واردات: ایران وابستگی شدیدی به واردات دانه‌های روغنی (بیش از 90-95% نیاز کشور)  و همچنین بذور اصلاح شده برای کاشت، به ویژه برای سبزیجات، صیفی‌جات، ذرت و احتمالاً برخی ارقام هیبرید آفتابگردان دارد. واردات 99 هزار تن تخمه آفتابگردان در سال 2022 و واردات سالانه 500 هزار تن روغن خام آفتابگردان این وابستگی را تأیید می‌کند.

تولید داخلی: مناطق مهم تولید تخمه آفتابگردان در ایران شامل شهرستان خوی در آذربایجان غربی است. تلاش‌ها و برنامه‌هایی برای افزایش تولید داخلی و خودکفایی در دانه‌های روغنی و بذر وجود دارد.

چالش‌های تولید داخلی: تولیدکنندگان داخلی بذر با چالش‌هایی مانند رقابت با بذرهای وارداتی که ممکن است با ارز ترجیحی وارد شوند، عدم دسترسی کافی به ژنتیک پیشرفته و فناوری‌های نوین، هزینه‌های بالای تولید و ناهماهنگی‌ها یا ضعف در سیاست‌های حمایتی روبرو هستند. تحریم‌ها نیز می‌توانند دسترسی به ارز برای واردات نهاده‌ها را محدود کنند.

انواع بذر: بازار شامل ارقام محلی و بذرهای هیبرید وارداتی (مانند S300, S400, Levante) است، با گرایش فزاینده کشاورزان به سمت ارقام هیبرید به دلیل عملکرد بهتر و مقاومت بیشتر.

حجم بالای واردات و درصد بالای وابستگی اعلام شده در کنار سیاست‌هایی مانند حقوق ورودی پایین برای بذر کاشت و اهداف اعلام شده برای حمایت از تولید داخلی، نشان‌دهنده یک تنش سیاستی مداوم است. به نظر می‌رسد نیاز فوری بازار به بذر و روغن که عمدتاً از طریق واردات تأمین می‌شود، با هدف بلندمدت خودکفایی کشاورزی در تضاد قرار دارد. این تنش می‌تواند منجر به نوسان در مقررات و سطوح حمایتی در طول زمان شود.

VIII. مقایسه با سیستم هماهنگ شده بین‌المللی (HS)

کد بین‌المللی: کد استاندارد 6 رقمی بین‌المللی در سیستم هماهنگ شده (HS) برای «دانه‌ آ‏فتابگردان، حتی خرد شده» 1206.00 است.

ساختار سیستم: سیستم HS چارچوب اصلی طبقه‌بندی کالا در تجارت جهانی را فراهم می‌کند و تا سطح 6 رقم در بین کشورهای عضو سازمان جهانی گمرک (WCO) یکسان است. کشورها می‌توانند برای اهداف ملی خود (آماری یا تعرفه‌ای) ارقام بیشتری به این کد اضافه کنند.

زیرمجموعه ملی ایران: کد 12060020 یک زیرمجموعه 8 رقمی ملی در سیستم طبقه‌بندی ایران است که به طور خاص برای شناسایی «بذر آفتابگردان» جهت کاشت تعریف شده است.

زمینه جهانی: سایر کشورها نیز ممکن است از کدهای ملی فراتر از 6 رقم برای طبقه‌بندی دقیق‌تر دانه آفتابگردان استفاده کنند، اما معنای ارقام هفتم و هشتم در هر کشور می‌تواند متفاوت باشد. کد 1206.00 سطح شناسایی بین‌المللی مشترک است.

اهمیت در تجارت: درک هر دو کد بین‌المللی (1206.00) و کد ملی (12060020) برای تهیه اسناد تجاری بین‌المللی (مانند فاکتورها، گواهی مبدأ، اظهارنامه‌های گمرکی) ضروری است تا از هماهنگی اطلاعات و جلوگیری از اختلافات طبقه‌بندی در گمرکات مبدأ و مقصد اطمینان حاصل شود.

استفاده از کد ملی 12060020 نشان می‌دهد که چگونه کشورها از انعطاف‌پذیری سیستم HS (فراتر از 6 رقم) برای پیاده‌سازی سیاست‌های ملی خاص و ردیابی آماری دقیق‌تر مربوط به کاربرد نهایی کالا استفاده می‌کنند؛ جزئیاتی که همیشه در سطح 6 رقمی بین‌المللی قابل تفکیک نیست. این امکان به ایران اجازه می‌دهد تا حقوق ورودی متفاوت (1%) و مقررات خاص (تمرکز بر بهداشت نباتی) را برای این کاربرد خاص (بذر کاشت) اعمال کند.

IX. نتیجه‌گیری و توصیه‌ها

خلاصه یافته‌ها: تعرفه گمرکی بذر آفتابگردان 12060020 در سیستم گمرکی ایران به طور مشخص به بذر آفتابگردان جهت کاشت اختصاص دارد. در سال 1403، این کد از حقوق ورودی پایین 1% برخوردار بوده و به احتمال زیاد از مالیات بر ارزش افزوده نیز معاف است که نشان‌دهنده سیاست حمایتی از واردات نهاده‌های کشاورزی است. با این حال، واردات این کالا تابع الزامات بسیار سخت‌گیرانه بهداشت نباتی و قرنطینه‌ای است که توسط سازمان حفظ نباتات اعمال می‌شود. این الزامات شامل ارائه گواهی بهداشت نباتی معتبر از کشور مبدأ، بازرسی دقیق در بدو ورود، عاری بودن از آفات و آلودگی‌ها، و رعایت ممنوعیت واردات از کشورهای پرخطر (به دلیل آفت Diaporthe helianthi) می‌باشد. عدم رعایت این مقررات می‌تواند منجر به عودت یا امحاء محموله شود. فرآیند واردات نیازمند اخذ مجوزهای متعدد از وزارت جهاد کشاورزی و موسسه ثبت و گواهی بذر و نهال (برای تأیید رقم و کیفیت) و ارائه گواهی عدم دستکاری ژنتیکی است. این فرآیند پیچیده و چندوجهی، در کنار وابستگی بالای کشور به واردات دانه‌های روغنی و بذر و تلاش برای افزایش تولید داخلی، یک محیط نظارتی پویا و نیازمند توجه دقیق ایجاد کرده است.

چک‌لیست انطباق (توصیه به واردکنندگان):

تأیید نرخ‌ها: آخرین نرخ‌های حقوق ورودی و وضعیت قطعی معافیت مالیات بر ارزش افزوده را با استفاده از کتاب مقررات صادرات و واردات سال جاری (1403 یا 1404) یا استعلام مستقیم از گمرک/سازمان امور مالیاتی تأیید کنید.

تطابق کالا: اطمینان حاصل کنید که کالای وارداتی دقیقاً «بذر آفتابگردان برای کاشت» بوده و با شرح کد 12060020 مطابقت دارد.

گواهی بهداشت نباتی: گواهی بهداشت نباتی اصل، معتبر و کامل را از سازمان رسمی کشور مبدأ دریافت کنید و از وجود اظهارات تکمیلی لازم (در صورت نیاز) اطمینان حاصل نمایید.

بررسی مبدأ: بررسی کنید که کشور مبدأ در فهرست کشورهای ممنوعه برای واردات دانه آفتابگردان (به دلیل آفات خاص) قرار نداشته باشد (آخرین فهرست را از سازمان حفظ نباتات استعلام کنید).

مجوزهای وزارت جهاد: پروانه ورود قبلی و سایر مجوزهای لازم (فنی، ارزی، تأیید رقم در صورت لزوم) را از وزارت جهاد کشاورزی و موسسه ثبت و گواهی بذر و نهال اخذ نمایید.

گواهی GMO: گواهی عدم دستکاری ژنتیکی (Non-GMO) را تهیه کنید یا در صورت تراریخته بودن، مجوز سازمان حفاظت محیط زیست را دریافت نمایید.

آمادگی برای بازرسی: برای بازرسی دقیق محموله در گمرک ورودی و احتمال نیاز به ضدعفونی آماده باشید.

شناسه‌کالا: از شناسه‌کالای صحیح در سامانه جامع تجارت هنگام ثبت سفارش استفاده کنید.

راهبری مقررات (توصیه): با توجه به پیچیدگی و پویایی مقررات، به ویژه در حوزه قرنطینه و کشاورزی، قویاً توصیه می‌شود از خدمات کارگزاران گمرکی مجرب یا مشاوران حقوقی متخصص در امور واردات کشاورزی به ایران استفاده شود. همچنین، ارتباط پیشگیرانه با ادارات مربوطه در گمرک و سازمان حفظ نباتات برای دریافت شفاف‌سازی در مورد الزامات می‌تواند مفید باشد.

چشم‌انداز آتی: تنش بین نیاز به واردات برای تأمین بازار و اهداف خودکفایی داخلی احتمالاً ادامه خواهد داشت. این موضوع می‌تواند منجر به تغییرات آتی در نرخ‌های تعرفه، سطوح حمایت از تولید داخلی، یا تشدید/تسهیل مقررات واردات و قرنطینه شود. پایش مستمر سیاست‌ها و بخشنامه‌های رسمی برای فعالان این حوزه ضروری است.

 همیار ترخیص ساعی ـ تعرفه گمرکی بذر آفتابگردان 12060020

طراحی و سئوسازی: گروه نرم افزاری السا