راهنمای جامع فرآیند ترخیص صادراتی کالا از گمرک ایران
آخرین و حساس‌ترین مرحله در چرخه صادرات کالا از ایران فرآیند ترخیص گمرکی صادرات، است. در این مرحله، صادرکننده پس از انجام تشریفات قانونی و ثبت اطلاعات در سامانه‌های الکترونیکی، مجوز رسمی خروج کالا را از گمرک دریافت می‌کند. در این مقاله، مراحل اصلی از آماده‌سازی کالا تا خروج نهایی از گمرک را گام‌به‌گام مرور می‌کنیم.
۱) اقدامات پیش از اظهار کالا در فرآیند ترخیص صادرات
پیش از ثبت اظهارنامه در سامانه گمرک، صادرکننده باید کالا را آماده و اسناد را تکمیل کند. این مرحله زیربنای یک ترخیص سریع و بدون مشکل است.
ترخیص سرور شبکه
آماده‌سازی و انبارداری فرآیند ترخیص صادرات
- بسته‌بندی صادراتی: کالا باید بر اساس استانداردهای بین‌المللی و الزامات خریدار بسته‌بندی شود.
- انتقال به گمرک مبدأ: محموله به انبار گمرک ارسال و پس از توزین، قبض انبار صادر می‌شود. این قبض یکی از مدارک اصلی برای اظهار است.
چک‌لیست اسناد مورد نیاز فرآیند ترخیص صادرات
- کارت بازرگانی معتبر
- فاکتور فروش (Invoice)
- لیست عدل‌بندی (Packing List)
- مجوزهای قانونی: گواهی استاندارد، بهداشت یا قرنطینه (در صورت نیاز)
- پیش‌نویس بارنامه یا اطلاعات شرکت حمل‌ونقل
- وکالت‌نامه رسمی در صورت استفاده از حق‌العملکار
ترخیص روتر شبکه
۲) مراحل رسمی اظهار و ارزیابی گمرکی
پس از آماده‌سازی، فرآیند رسمی ترخیص در سامانه EPL آغاز می‌شود. برخلاف واردات، برای صادرات نیازی به ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت نیست.
مرحله ۱: ثبت اظهارنامه
صادرکننده اطلاعات کالا، شامل مشخصات فروشنده و خریدار، کشور مقصد، تعرفه گمرکی (HS Code)، وزن، ارزش و شماره قبض انبار را در سامانه وارد و اسناد لازم را بارگذاری می‌کند. پس از ارسال نهایی، اظهارنامه در صف بررسی قرار می‌گیرد.
مرحله ۲: دریافت کوتاژ و تعیین مسیر
پس از پذیرش اظهار، سامانه گمرک یک شماره کوتاژ اختصاص می‌دهد و سیستم هوشمند بر اساس سوابق صادرکننده مسیر گمرکی را تعیین می‌کند:
- مسیر سبز: بدون نیاز به بازرسی فیزیکی؛ سریع‌ترین حالت ترخیص.
- مسیر زرد: بررسی دقیق اسناد بدون بازرسی کالا.
- مسیر قرمز: بررسی اسناد و بازرسی فیزیکی کامل کالا.
مرحله ۳: ارزیابی کالا
در مسیر سبز، کالا مستقیماً تأیید می‌شود. در مسیر زرد، کارشناس گمرک اسناد را کنترل کرده و در مسیر قرمز، ارزیاب به صورت حضوری کالا را با اظهارنامه تطبیق می‌دهد. در صورت مغایرت، پرونده اصلاح یا متوقف می‌شود.
مرحله ۴: تأیید نهایی و پرداخت هزینه‌ها
پس از تأیید کارشناسی، رئیس سرویس ارزیابی، تعرفه، ارزش و مجوزها را بررسی و صحت نهایی را تأیید می‌کند. سپس صادرکننده هزینه‌های خدماتی مانند انبارداری و بارگیری را پرداخت می‌کند. صادرات از حقوق و عوارض گمرکی معاف است.
مرحله ۵: صدور پروانه صادراتی و خروج نهایی
پس از تسویه حساب، گمرک پروانه صادراتی الکترونیکی صادر می‌کند. کالا بارگیری و وسیله حمل (کامیون یا کانتینر) توسط مأموران گمرک پلمپ می‌شود. در نهایت، پس از کنترل پلمپ در درب خروج، اجازه خروج رسمی کالا صادر می‌گردد.
۳) تعهدات پس از ترخیص
پس از خروج کالا از کشور، صادرکننده موظف است در بازه قانونی، ارز حاصل از صادرات را از طریق سامانه نیما یا سایر روش‌های مجاز به چرخه اقتصادی بازگرداند. عدم انجام این تعهد، موجب لغو کارت بازرگانی و محرومیت از معافیت‌های مالیاتی می‌شود.
۴) نکات کلیدی موفقیت در ترخیص صادراتی
- تکمیل دقیق و بدون خطای اسناد تجاری
- هماهنگی کامل اطلاعات بین فاکتور، پکینگ‌لیست و اظهارنامه
- اطلاع از آخرین بخشنامه‌ها و مسیرهای گمرکی
- همکاری با حق‌العملکاران مجاز برای تسریع در امور
نتیجه‌گیری
ترخیص صادراتی کالا از گمرک ایران، یک فرآیند دیجیتالی، دقیق و چندمرحله‌ای است که با آشنایی و تسلط بر سامانه EPL، می‌توان آن را در کمترین زمان و بدون ریسک انجام داد. دقت در مستندسازی، رعایت مقررات و استفاده از نیروهای متخصص، رمز موفقیت در صادرات حرفه‌ای است.
