تعرفه گمرکی سولفات باریم گرید دارویی 28332710

تحلیل جامع تعرفه گمرکی و مقررات واردات سولفات باریم گرید دارویی (کد تعرفه 28332710) به ایران در سال 1403

I. خلاصه اجرایی

این گزارش به تحلیل جامع الزامات گمرکی، مالیاتی، عوارض و مقررات نظارتی حاکم بر واردات سولفات باریم گرید دارویی با کد تعرفه HS28332710 به جمهوری اسلامی ایران در سال مالی 1403 می‌پردازد. یافته‌های کلیدی نشان می‌دهد که نرخ حقوق ورودی کل (شامل حقوق گمرکی و سود بازرگانی) برای این کد تعرفه نیازمند تأیید دقیق از کتاب مقررات صادرات و واردات سال 1403 است، هرچند شواهد اولیه حاکی از نرخ 5% (4% حقوق گمرکی و 1% سود بازرگانی) است. نرخ استاندارد مالیات بر ارزش افزوده (VAT) برای سال 1403 معادل 10% می‌باشد. عوارض اجباری شامل عوارض هلال احمر (1% حقوق ورودی) و به احتمال زیاد عوارض مدیریت پسماند (0.5 در هزار ارزش سیف کالا) نیز اعمال می‌گردد. مهم‌ترین جنبه نظارتی، لزوم اخذ مجوز پیش از واردات از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (سازمان غذا و دارو) از طریق دریافت کد ثبت منبع و کالا (IRC) است که فرآیندی دقیق و مستلزم ارائه مستندات فنی و کیفی متعدد می‌باشد. در خصوص موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU)، در سال 1403 همچنان موافقتنامه تجارت ترجیحی (PTA) حاکم است و برخورداری از تعرفه ترجیحی منوط به ذکر این کد تعرفه در پیوست‌های توافقنامه فعلی و ارائه گواهی مبدأ معتبر (فرم CT-3) است. تعرفه‌های صفر درصدی گسترده ذیل موافقتنامه تجارت آزاد (FTA) از 25 اردیبهشت 1404 لازم‌الاجرا خواهد بود. با توجه به پیچیدگی‌های هزینه‌ای و نظارتی، تأکید می‌شود که واردکنندگان پیش از اقدام، نسبت به تأیید نهایی نرخ‌ها از منابع رسمی و تکمیل فرآیند اخذ مجوزهای بهداشتی اقدام نمایند.

II. مقدمه

هدف از تدوین این گزارش، ارائه تحلیلی دقیق و کاربردی از مجموعه تعرفه‌ها، مالیات‌ها، عوارض و الزامات قانونی و نظارتی مرتبط با واردات سولفات باریم گرید دارویی، طبقه‌بندی شده تحت کد تعرفه سیستم هماهنگ شده (HS) 28332710، به قلمرو گمرکی جمهوری اسلامی ایران است. تمرکز اصلی این تحلیل بر سال مالی 1403 (21 مارس 2024 تا 20 مارس 2025) می‌باشد، لیکن در موارد مقتضی، به ویژه در ارتباط با موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU)، چشم‌انداز سال 1404 نیز مد نظر قرار گرفته است.

اهمیت این تحلیل از آنجا ناشی می‌شود که سولفات باریم گرید دارویی، به عنوان ماده حاجب در تصویربرداری پزشکی، مستقیماً با سلامت عمومی در ارتباط بوده و واردات آن تحت نظارت دقیق نهادهای بهداشتی و گمرکی قرار دارد.⁶ علاوه بر این، نوسانات احتمالی در نرخ‌های گمرکی و مالیاتی و همچنین تغییرات ناشی از توافقات تجاری بین‌المللی، لزوم آگاهی به‌روز واردکنندگان و فعالان تجاری از آخرین مقررات را دوچندان می‌سازد.

این گزارش در بخش‌های آتی به تفصیل به معرفی منابع رسمی اطلاعات گمرکی و طبقه‌بندی تعرفه، تشریح نحوه محاسبه هزینه‌های واردات (شامل حقوق ورودی، مالیات بر ارزش افزوده و سایر عوارض)، بررسی الزامات قانونی و فرآیند اخذ مجوزهای لازم به ویژه از وزارت بهداشت، و در نهایت تحلیل تأثیر موافقتنامه تجاری ایران و اوراسیا بر واردات این کالا خواهد پرداخت. تأکید بر استفاده از کد تعرفه دقیق 28332710 که مشخصاً به گرید دارویی این ماده اشاره دارد ⁷، در تمامی مراحل واردات و اظهار گمرکی، از نکات کلیدی مورد توجه در این گزارش است.

III. منابع رسمی اطلاعات و طبقه‌بندی تعرفه

الف. مراجع ذی‌صلاح و کانال‌های اطلاع‌رسانی در ایران:

فرآیند واردات کالا به ایران تحت نظارت و مدیریت چندین نهاد دولتی کلیدی صورت می‌پذیرد که آگاهی از وظایف و درگاه‌های اطلاع‌رسانی آن‌ها برای واردکنندگان ضروری است:

1. گمرک جمهوری اسلامی ایران (IRICA): این سازمان، به عنوان نهاد اصلی اجرایی در امور گمرکی، مسئولیت اجرای قوانین و مقررات مربوط به واردات، صادرات و ترانزیت، وصول حقوق ورودی و عوارض، و نظارت بر جریان کالا در مرزها را بر عهده دارد.⁹ وب‌سایت رسمی گمرک به آدرس irica.ir به عنوان درگاه اصلی اطلاع‌رسانی عمومی عمل می‌کند.⁹ همچنین، سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی (EPL) به آدرس epl.irica.ir برای انجام امور اظهار الکترونیکی و پیگیری فرآیندها توسط فعالان اقتصادی ثبت‌شده (صاحبان کالا، کارگزاران گمرکی) مورد استفاده قرار می‌گیرد.¹⁰
2. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی / سازمان غذا و دارو (FDA): با توجه به ماهیت دارویی کالای مورد بحث (سولفات باریم گرید دارویی)، این وزارتخانه و به طور خاص سازمان غذا و دارو، مرجع اصلی صدور مجوزهای بهداشتی و نظارت بر کیفیت، ایمنی و اثربخشی کالاهای سلامت‌محور وارداتی است.⁶ سامانه رهگیری، ردیابی و کنترل اصالت فرآورده‌های سلامت‌محور (TTAC) به آدرس ttac.ir، درگاه اصلی برای ثبت منبع و کالا و دریافت کد IRC (Iran Registration Code) می‌باشد.³³
3. وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت): این وزارتخانه مسئولیت سیاست‌گذاری کلان تجاری، صدور مجوزهای ثبت سفارش کالا و مدیریت سامانه جامع تجارت را بر عهده دارد.³⁴
4. سامانه جامع تجارت (NTSW.ir): این سامانه به عنوان درگاه یکپارچه تجارت کشور عمل می‌کند و بسیاری از فرآیندهای تجاری، از جمله ثبت سفارش واردات، اخذ مجوزهای لازم از دستگاه‌های مختلف (مانند وزارت بهداشت و صمت) و ارتباط الکترونیکی بین نهادهای ذی‌ربط از طریق این سامانه انجام می‌شود.³⁵ تسلط بر نحوه کار با این سامانه برای پیشبرد فرآیند واردات اجتناب‌ناپذیر است، زیرا این پلتفرم به عنوان نقطه اتصال اصلی بین واردکننده و سازمان‌های دولتی عمل می‌کند.

مشاهده می‌شود که اگرچه هر سازمان دارای حیطه اختیارات مشخصی است، روند اجرایی واردات به طور فزاینده‌ای از طریق درگاه‌های دیجیتال، به ویژه سامانه جامع تجارت (NTSW)، هدایت می‌شود. این یکپارچه‌سازی دیجیتال می‌تواند فرآیندها را تسهیل کند، اما همزمان، وابستگی به عملکرد صحیح این سامانه‌ها و ارتباطات بین‌سازمانی الکترونیکی را افزایش می‌دهد.

ب. تأیید کد تعرفه HS28332710:

کد تعرفه 2833.27.10 در سیستم هماهنگ شده جهانی (HS) و جدول تعرفه گمرکی ایران، به طور مشخص به «سولفات باریم دارای گرید دارویی» اختصاص یافته است.⁷ این کد در فصل 28 کتاب مقررات صادرات و واردات، که به محصولات شیمیایی غیرآلی و ترکیبات مرتبط می‌پردازد، قرار دارد.⁴³ استفاده دقیق از این کد 8 رقمی در تمامی اسناد و اظهارنامه‌های گمرکی حیاتی است، زیرا مبنای تعیین حقوق ورودی، مالیات‌ها، عوارض و همچنین الزامات نظارتی خاص (مانند مجوز وزارت بهداشت) قرار می‌گیرد. وجود کد تعرفه مجزا برای سایر گریدهای سولفات باریم (مانند 28332790 برای «سایر» در ⁸)، اهمیت طبقه‌بندی دقیق کالا بر اساس گرید دارویی آن را دوچندان می‌کند. هرگونه خطا در اظهار کد تعرفه می‌تواند منجر به محاسبه نادرست هزینه‌ها و یا عدم تطابق با مجوزهای لازم و در نتیجه تأخیر یا ممانعت از ترخیص کالا گردد.

ج. کتاب مقررات صادرات و واردات (تعرفه گمرکی سالانه):

منبع اصلی و قطعی برای اطلاع از نرخ‌های حقوق ورودی (شامل حقوق گمرکی و سود بازرگانی)، شرایط ورود، معافیت‌ها، ممنوعیت‌ها و سایر مقررات حاکم بر واردات و صادرات کالا در هر سال مالی، «کتاب مقررات صادرات و واردات» است.⁴⁴ این کتاب معمولاً سالانه توسط موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی (وابسته به وزارت صمت) و با همکاری گمرک ایران تدوین و منتشر می‌شود و تغییرات آن عمدتاً برگرفته از قانون بودجه همان سال و مصوبات هیئت وزیران است.⁵¹ برای سال مالی 1403، کتاب مقررات صادرات و واردات 1403 مرجع اصلی است. اگرچه نسخه‌های PDF یا دسترسی آنلاین به اطلاعات تعرفه ممکن است از طریق وب‌سایت‌های رسمی یا سامانه‌هایی مانند تجیار (tejyar.com) یا hscodeing.ir (که با خرید کتاب فیزیکی اشتراک آن ارائه می‌شود ⁴⁴) در دسترس باشد ⁴⁴، اما اعتبار نهایی با نسخه رسمی منتشر شده و پایگاه داده‌های گمرک ایران است. بنابراین، برای تعیین نرخ دقیق سود بازرگانی و حقوق گمرکی برای کد 28332710 در سال 1403، مراجعه به این کتاب یا استعلام مستقیم از سامانه گمرک ضروری است. اتکا به اطلاعات سال‌های گذشته یا منابع غیررسمی به دلیل تغییرات سالانه مقررات، ریسک بالایی دارد.

IV. محاسبه هزینه‌های واردات برای کد تعرفه 28332710 (سال 1403/1404)

محاسبه دقیق هزینه‌های واردات یک کالا مستلزم در نظر گرفتن اجزای مختلفی شامل حقوق ورودی، مالیات بر ارزش افزوده و سایر عوارض قانونی است. این هزینه‌ها بر مبنای ارزش گمرکی کالا محاسبه می‌شوند.

الف. حقوق ورودی (Import Duty):

حقوق ورودی مجموع دو بخش اصلی است: حقوق گمرکی و سود بازرگانی.⁷

1. حقوق گمرکی (Customs Duty): این بخش معمولاً معادل 4% ارزش گمرکی کالا است و توسط مجلس شورای اسلامی تعیین می‌شود.⁴⁶ با این حال، قوانین بودجه سالانه می‌توانند این نرخ را برای دسته‌های خاصی از کالاها (مانند کالاهای اساسی یا مواد اولیه تولید) کاهش دهند.⁴⁶ بر اساس جدول تعرفه پیوست شده به یک منبع مربوط به سال 1403 ⁸، حقوق گمرکی برای کد 28332710 معادل 4% تعیین شده است.
2. سود بازرگانی (Commercial Profit Tax): این بخش توسط هیئت وزیران تعیین می‌شود و به عنوان ابزاری برای تنظیم سیاست‌های تجاری عمل می‌کند؛ لذا نرخ آن می‌تواند برای کالاهای مختلف بسیار متفاوت باشد.⁴⁶ نرخ سود بازرگانی برای کد 28332710 باید از کتاب مقررات صادرات و واردات سال 1403 استعلام شود. منبع ⁸ نرخ سود بازرگانی را برای این کد در سال 1403 معادل 1% ذکر کرده است. این در حالی است که منبع دیگری ⁷ که احتمالاً به سال 1399 مربوط می‌شود، حقوق ورودی کل (مجموع حقوق گمرکی و سود بازرگانی) را 10% اعلام کرده بود. این اختلاف، لزوم حیاتی مراجعه به منبع رسمی سال 1403 را برای تأیید نرخ سود بازرگانی نشان می‌دهد. با فرض صحت اطلاعات منبع ⁸ برای سال 1403، سود بازرگانی 1% خواهد بود.
3. نرخ کل حقوق ورودی و مبنای محاسبه: با فرض صحت نرخ‌های 4% حقوق گمرکی و 1% سود بازرگانی از منبع ⁸، مجموع حقوق ورودی برای کد 28332710 در سال 1403 برابر با 4%+1%=5% خواهد بود. تأکید می‌شود این نرخ باید حتماً با کتاب رسمی مقررات سال 1403 تطبیق داده شود. مبنای محاسبه حقوق ورودی، ارزش گمرکی کالا است که معمولاً بر اساس ارزش CIF (شامل قیمت کالا، هزینه بیمه و هزینه حمل تا بندر مقصد) و با نرخ ارز رسمی اعلامی توسط گمرک ایران محاسبه می‌شود.⁶³

ب. مالیات بر ارزش افزوده (VAT):

بر اساس قانون بودجه سال 1403، نرخ استاندارد مالیات بر ارزش افزوده از 9% به 10% افزایش یافته است.⁶¹ این نرخ بر روی مجموع ارزش گمرکی کالا به اضافه کل حقوق ورودی محاسبه و اعمال می‌گردد.⁶² هرچند برخی کالاهای اساسی ممکن است مشمول نرخ‌های کاهش‌یافته (مانند 1%) باشند ⁷³ یا به طور کلی معاف باشند (که لیست آن‌ها معمولاً در ضمائم کتاب مقررات صادرات و واردات یا قوانین خاص ذکر می‌شود ⁴⁴)، اما مواد اولیه دارویی مانند سولفات باریم، به طور معمول مشمول نرخ استاندارد VAT هستند، مگر آنکه صراحتاً در لیست معافیت‌ها ذکر شده باشند. با توجه به افزایش نرخ VAT به 10% و محاسبه آن بر مبنای ارزش کالا به اضافه حقوق ورودی، این مالیات بخش قابل توجهی از هزینه‌های نهایی واردات را تشکیل می‌دهد.

ج. سایر عوارض قانونی:

علاوه بر حقوق ورودی و VAT، عوارض دیگری نیز بر اساس قوانین بودجه سالانه یا قوانین خاص ممکن است به کالاهای وارداتی تعلق گیرد:

1. عوارض هلال احمر: بر اساس قوانین بودجه سال‌های اخیر، از جمله سال 1403، عوارضی به نفع جمعیت هلال احمر از کالاهای وارداتی اخذ می‌شود.⁸¹ نرخ این عوارض 1% است. مبنای محاسبه این 1% در اکثر بخشنامه‌ها و منابع معتبرتر، «حقوق ورودی» کالا ذکر شده است.⁸⁷ بنابراین، 1% از مجموع حقوق گمرکی و سود بازرگانی به عنوان عوارض هلال احمر محاسبه می‌شود.
2. عوارض مدیریت پسماند: مطابق ماده 12 آئین‌نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها و با استناد به قوانین بودجه سالانه، عوارضی تحت عنوان عوارض پسماند از برخی کالاهای وارداتی که مصرف آن‌ها منجر به تولید پسماند مخرب محیط زیست می‌شود، توسط گمرک وصول می‌گردد.⁸⁷ نرخ این عوارض معادل نیم در هزار (0.5‰ یا 0.05%) ارزش گمرکی کالا (ارزش CIF) است.⁸⁷ اعمال این عوارض منوط به قرار گرفتن کد تعرفه کالا در لیست کالاهای مشمول است که توسط سازمان حفاظت محیط زیست و با همکاری سایر دستگاه‌ها تهیه و ابلاغ می‌شود. با توجه به اینکه محصولات فصل 28 (شیمیایی) به طور کلی در دسته‌بندی کالاهای مشمول ذکر شده‌اند ⁹²، احتمال شمول کد 28332710 وجود دارد، اما تأیید نهایی نیازمند بررسی لیست دقیق ابلاغی توسط گمرک (که در بخشنامه‌هایی مانند 7/98/29961 به آن ارجاع داده شده ⁸⁷) می‌باشد.

د. جدول خلاصه هزینه‌های واردات:

جدول زیر خلاصه‌ای از برآورد هزینه‌های واردات برای کد تعرفه 28332710 در سال مالی 1403 را نشان می‌دهد. تأکید می‌گردد که نرخ‌های حقوق گمرکی و سود بازرگانی و شمول عوارض پسماند نیازمند تأیید نهایی از منابع رسمی سال 1403 است.

جدول 1: برآورد هزینه‌های واردات سولفات باریم گرید دارویی (کد HS28332710) به ایران (سال مالی 1403)

توجه: ارزش گمرکی (CIF) به ریال بر اساس نرخ ارز رسمی اعلامی توسط گمرک در زمان اظهار محاسبه می‌شود.

این جدول به وضوح نشان می‌دهد که چگونه هزینه‌های متعدد، حتی با درصدهای پایین، در مجموع بار مالی قابل توجهی را بر واردات کالا تحمیل می‌کنند و محاسبه دقیق تمام اجزا برای برآورد هزینه نهایی ضروری است.

V. الزامات قانونی و فرآیند اخذ مجوز

واردات مواد دارویی و مواد اولیه مرتبط با آن به ایران، فراتر از محاسبات صرفاً گمرکی و مالیاتی، تابع مقررات نظارتی سخت‌گیرانه‌ای است که توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان غذا و دارو اعمال می‌شود.

الف. لزوم اخذ مجوز برای واردات گرید دارویی:

واردات هرگونه ماده‌ای که دارای کاربرد دارویی یا بهداشتی است، از جمله سولفات باریم گرید دارویی، مستلزم اخذ مجوزهای لازم از سازمان غذا و دارو پیش از انجام فرآیند واردات و ترخیص است.⁶ این مجوزها تضمین‌کننده کیفیت، ایمنی و مطابقت کالا با استانداردهای ملی و بین‌المللی هستند. اقدام به واردات بدون کسب این مجوزها غیرقانونی بوده و منجر به عدم ترخیص کالا و پیگردهای قانونی خواهد شد. در واقع، برای کالاهای سلامت‌محور، تأییدیه وزارت بهداشت به عنوان دروازه اصلی ورود عمل می‌کند و اخذ آن حتی بر مراحل گمرکی تقدم دارد.

ب. نقش وزارت بهداشت / سازمان غذا و دارو (FDA):

سازمان غذا و دارو (FDA) به عنوان بازوی اجرایی وزارت بهداشت، مسئولیت ارزیابی و صدور مجوز برای ورود فرآورده‌های سلامت‌محور را بر عهده دارد. فرآیند کلیدی در این زمینه، ثبت منبع تولیدکننده خارجی و ثبت خود کالا در سامانه‌های این سازمان و دریافت کد ثبت (IRC) است.³³ این کد منحصر به فرد، نشان‌دهنده تأیید منبع تولید، مشخصات فنی و کیفی کالا و همچنین تأیید شرکت واردکننده است. شرکت واردکننده نیز باید دارای شرایط لازم، از جمله ثبت در سامانه و احتمالاً معرفی مسئول فنی واجد شرایط باشد.³³ سیستم IRC نشان می‌دهد که تأییدیه صرفاً برای نوع کالا نیست، بلکه به تولیدکننده خاص و حتی ممکن است به بچ‌های تولیدی خاص نیز مرتبط باشد، که این امر بر لزوم دقت در انتخاب تأمین‌کننده و ارائه مستندات صحیح تأکید دارد.

ج. فرآیند درخواست از طریق سامانه جامع تجارت (NTSW.ir):

فرآیند اخذ مجوزهای لازم عمدتاً به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه جامع تجارت (NTSW.ir) انجام می‌شود. واردکننده ابتدا باید در این سامانه ثبت‌نام کرده و پروفایل خود را تکمیل نماید.³⁵ سپس، فرآیند ثبت سفارش واردات کالا در همین سامانه آغاز می‌شود.³⁴ برای کالاهای نیازمند مجوز بهداشت، سامانه NTSW به سامانه TTAC سازمان غذا و دارو متصل است و درخواست مجوز و ارسال مدارک مربوطه از طریق این ارتباط الکترونیکی صورت می‌پذیرد.³³ پس از تأیید و صدور کد IRC توسط سازمان غذا و دارو، این تأییدیه به صورت سیستمی به سامانه NTSW منعکس شده و امکان نهایی‌سازی ثبت سفارش فراهم می‌گردد. این وابستگی به سامانه‌های الکترونیکی و ارتباط بین آن‌ها، هرچند با هدف تسهیل فرآیندها طراحی شده، اما می‌تواند در صورت بروز اختلالات فنی یا عدم هماهنگی بین سامانه‌ای، منجر به تأخیر در کل فرآیند واردات شود.

د. مستندات مورد نیاز:

برای اخذ مجوز واردات مواد اولیه دارویی از سازمان غذا و دارو، ارائه مجموعه‌ای از اسناد فنی، کیفی و قانونی الزامی است. بر اساس اطلاعات موجود، مدارک کلیدی معمولاً شامل موارد زیر است:

• پیش‌فاکتور (Proforma Invoice) از فروشنده خارجی ²²
• گواهی آنالیز (Certificate of Analysis - COA) معتبر و مرتبط با کالا ²⁵
• گواهی مبدأ (Certificate of Origin) ²⁶
• گواهی رعایت اصول تولید خوب (Good Manufacturing Practice - GMP) برای کارخانه سازنده ²⁵
• گواهی محصول دارویی (Certificate of Pharmaceutical Product - CPP) صادره توسط مقامات بهداشتی کشور مبدأ و تأیید شده ²³
• فایل جامع دارو (Drug Master File - DMF)، ارائه آن می‌تواند مفید باشد ²³
• گواهی بهداشت (Health Certificate) از کشور مبدأ، در صورت لزوم با تأیید سفارت ایران ²⁶
• مدارک ثبت شرکت واردکننده و پروانه مسئول فنی ²⁵
• لیست بسته‌بندی (Packing List) ²¹
• بارنامه (Bill of Lading) ²¹
• سایر مدارک حسب مورد (مانند گواهی نمایندگی، فرم‌های تکمیل‌شده درخواست و...) ²²

گستردگی و تخصصی بودن این مدارک نشان‌دهنده فرآیند ارزیابی دقیق سازمان غذا و دارو است و مسئولیت سنگینی را بر دوش واردکننده برای اطمینان از صحت، اعتبار و کامل بودن مستندات تأمین‌کننده خارجی قرار می‌دهد.

VI. پیامدهای موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU)

روابط تجاری ایران با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا (شامل روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان) تحت تأثیر موافقتنامه‌های تجاری فی‌مابین قرار دارد.

الف. وضعیت کلی موافقتنامه:

روابط تجاری ایران و EAEU از یک موافقتنامه موقت که ماهیت تجارت ترجیحی (PTA) داشت و در سال 1398 (2019) اجرایی شد ⁹⁹، به سمت یک موافقتنامه جامع تجارت آزاد (FTA) حرکت کرده است. قانون موافقتنامه تجارت آزاد در سال 1403 توسط مراجع قانونی ایران و کشورهای عضو EAEU تصویب نهایی شده است.² تاریخ لازم‌الاجرا شدن این موافقتنامه تجارت آزاد که منجر به صفر شدن تعرفه برای حدود 87% از کالاهای مبادله شده می‌گردد، 25 اردیبهشت 1404 (15 می 2025) تعیین شده است.¹ بنابراین، برای تمامی واردات انجام شده در طول سال مالی 1403، همچنان مفاد موافقتنامه موقت (PTA) ملاک عمل خواهد بود و تعرفه‌های صفر درصدی گسترده FTA هنوز اعمال نمی‌شود. این تفکیک زمانی برای برنامه‌ریزی هزینه‌ها و انتظارات تجاری بسیار حائز اهمیت است.

ب. تعرفه‌های ترجیحی بالقوه برای کد HS28332710:

هرگونه کاهش یا حذف تعرفه گمرکی برای واردات سولفات باریم گرید دارویی (کد 28332710) از یکی از کشورهای عضو EAEU در سال مالی 1403، منوط به این است که این کد تعرفه مشخصاً در لیست کالاهای مشمول امتیازات تعرفه‌ای در پیوست شماره 1 موافقتنامه موقت (PTA) کنونی ذکر شده باشد.⁴ در منابع بررسی شده، اطلاعاتی مبنی بر وجود یا عدم وجود این کد تعرفه در لیست مذکور یافت نشد.¹¹² لذا، واردکننده ملزم است برای اطمینان از وجود تعرفه ترجیحی، به متن رسمی پیوست 1 موافقتنامه موقت (PTA) که در حال حاضر معتبر است، مراجعه نماید. شایان ذکر است که با اجرایی شدن موافقتنامه تجارت آزاد (FTA) از اردیبهشت 1404، با توجه به پوشش گسترده 87 درصدی کالاها ¹، احتمال بالایی وجود دارد که این کد تعرفه نیز مشمول تعرفه صفر گردد، اما این موضوع در حال حاضر قابلیت استناد ندارد. مسئولیت بررسی و اطمینان از قرار داشتن کالا در لیست تعرفه‌های ترجیحی فعال، بر عهده واردکننده است.

ج. شرایط برخورداری از تعرفه ترجیحی:

حتی در صورت قرار داشتن کد 28332710 در لیست پیوست 1 موافقتنامه موقت (PTA)، اعمال تعرفه ترجیحی (کاهش‌یافته یا صفر) توسط گمرک ایران، مشروط به احراز دو شرط اصلی دیگر است:

1. انطباق با قواعد مبدأ (Rules of Origin): کالای وارداتی باید مطابق با قواعد مبدأ تعریف شده در متن موافقتنامه، تولید یا فرآوری شده در کشور عضو EAEU صادرکننده محسوب شود.⁹⁹
2. ارائه گواهی مبدأ معتبر: واردکننده باید گواهی مبدأ معتبر فرم CT-3 را که توسط مقامات صلاحیت‌دار کشور عضو EAEU صادر شده است، به گمرک ارائه نماید.¹²¹ این گواهی اثبات‌کننده مبدأ کالا مطابق با قواعد توافقنامه است.

عدم رعایت قواعد مبدأ یا نقص در ارائه گواهی مبدأ معتبر، منجر به عدم پذیرش تعرفه ترجیحی و محاسبه حقوق ورودی بر اساس نرخ‌های عمومی (MFN) خواهد شد. بنابراین، دقت در تهیه و ارائه مستندات صحیح، شرط لازم برای بهره‌مندی از امتیازات تعرفه‌ای احتمالی است.

VII. نتیجه‌گیری و توصیه‌ها

الف. جمع‌بندی یافته‌ها:

تحلیل حاضر نشان می‌دهد که واردات سولفات باریم گرید دارویی (کد HS28332710) به ایران در سال مالی 1403 مستلزم پرداخت حقوق ورودی (مجموع حقوق گمرکی 4% و سود بازرگانی که احتمالاً 1% است اما نیاز به تأیید قطعی دارد)، مالیات بر ارزش افزوده 10%، عوارض هلال احمر 1% (بر مبنای حقوق ورودی) و به احتمال زیاد عوارض پسماند 0.5 در هزار (بر مبنای ارزش CIF) می‌باشد. مهم‌تر از هزینه‌ها، لزوم اخذ مجوزهای لازم از سازمان غذا و دارو از طریق سامانه جامع تجارت (NTSW.ir) و ارائه مستندات فنی و کیفی دقیق است. در خصوص تعرفه‌های ترجیحی EAEU، در سال 1403 همچنان موافقتنامه موقت (PTA) حاکم است و برخورداری از تخفیف منوط به وجود این کد در پیوست 1 آن توافقنامه و ارائه گواهی مبدأ CT-3 معتبر است. تعرفه‌های صفر درصدی گسترده ذیل موافقتنامه تجارت آزاد (FTA) از اردیبهشت 1404 اجرایی خواهد شد. این وضعیت، چالش دوگانه‌ای را برای واردکنندگان ایجاد می‌کند: مدیریت هزینه‌های گمرکی و مالیاتی که ممکن است سالانه تغییر کنند و همزمان، پیمودن مسیر پیچیده و زمان‌بر اخذ مجوزهای بهداشتی.

ب. توصیه‌ها:

با توجه به یافته‌های این گزارش، به واردکنندگان سولفات باریم گرید دارویی (کد HS28332710) توصیه می‌شود:

1. تأیید نهایی نرخ‌ها: به منظور محاسبه دقیق هزینه‌ها، اکیداً توصیه می‌شود نسخه رسمی کتاب مقررات صادرات و واردات سال 1403 تهیه و نرخ دقیق سود بازرگانی برای کد 28332710 از آن استخراج گردد. همچنین، شمول یا عدم شمول قطعی این کد در لیست کالاهای مشمول عوارض پسماند از طریق بخشنامه‌های رسمی گمرک یا استعلام مستقیم بررسی شود.¹³
2. اولویت‌دهی به اخذ مجوز بهداشت: با توجه به ماهیت دارویی کالا و زمان‌بر بودن فرآیند اخذ مجوز از سازمان غذا و دارو، توصیه می‌شود اقدامات لازم برای ثبت منبع، ثبت کالا و دریافت کد IRC از طریق سامانه TTAC/NTSW در اسرع وقت و پیش از حمل کالا آغاز گردد.³³ اطمینان از کامل و معتبر بودن تمامی مدارک فنی و کیفی (مانند GMP, COA, CPP) ضروری است.⁶
3. بررسی دقیق موافقتنامه EAEU: در صورت واردات از کشورهای عضو EAEU، لازم است پیوست 1 موافقتنامه تجارت ترجیحی (PTA) که در سال 1403 معتبر است، به دقت بررسی شود تا از وجود یا عدم وجود کد 28332710 در لیست کالاهای مشمول امتیاز اطمینان حاصل گردد. در صورت وجود در لیست، باید نسبت به رعایت کامل قواعد مبدأ و دریافت گواهی مبدأ فرم CT-3 معتبر از صادرکننده اقدام نمود.¹²¹ نباید بر اساس وعده اجرای FTA در سال 1404، برای محموله‌های سال 1403 برنامه‌ریزی نمود.
4. استفاده از خدمات کارگزار گمرکی متخصص: با توجه به پیچیدگی‌های تعرفه‌ای، مالیاتی و به خصوص الزامات سخت‌گیرانه نظارتی برای واردات مواد دارویی، همکاری با یک کارگزار رسمی گمرک (حق‌العمل‌کار) که دارای تجربه و تخصص در زمینه ترخیص کالاهای دارویی و بهداشتی است، قویاً توصیه می‌شود.
5. رصد مستمر مقررات: واردکنندگان باید به طور منظم وب‌سایت‌های رسمی گمرک ایران (irica.ir)، سازمان غذا و دارو (fda.gov.ir) و سامانه جامع تجارت (ntsw.ir) را برای اطلاع از آخرین بخشنامه‌ها، تغییرات احتمالی در تعرفه‌ها یا رویه‌های اجرایی، به ویژه با نزدیک شدن به زمان اجرای کامل موافقتنامه تجارت آزاد با EAEU، رصد نمایند.